دفاع و استدلال شفاهی در دادگاه کشاورز

دفاع و استدلال شفاهی در دادگاه بهمن کشاورز

اگر می گویند اصل دفاع در دادگاه، دفاع شفاهی است، سخنی گزاف و بیهوده نکرده اند. بسیاری از شنیده ها، خوانده ها و دیده ها نیز این اصل را تایید می کند. وقتی صحبت از وکلای مشهور، ماهر و چیره‌دست می‌شود، معمولاً به کسانی اشاره می‌شود که دفاع‌های شفاهی‌شان به ویژه در امور کیفری و کیفری معروف است. در مقدمه کتاب باید بگویم که اگرچه ساختار و تقسیمات محتوا عمدتاً برگرفته از کتاب قاضی است، اما محتوای آن مربوط به نظام قضایی و حقوقی ایران است.

در بسیاری از موارد، شباهت های بسیار زیادی بین مشکلات وکلای ایرانی و همکاران آمریکایی آنها وجود دارد.
در عین حال، هر گروهی با مشکلات خاص خود دست و پنجه نرم می کند که ریشه در ساختارهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دو جامعه دارد.

اهمیت دفاع و استدلال شفاهی

هر چند انسان در اعتقادات و باورهای خود معمولاً متعصب است اما بسیار دیده شده که در مباحثه ای دو سه ساعته و یا حتی نیم ساعته عادات و باورهای چندین ساله او تغییر یافته است. . اهمیت و تأثیر فصاحت و بلاغت کلام را نمیتوان منکر شد و این دو صفت از ویژگیهای محرز وکلا محسوب می شود. واقعیت این است که فصاحت و بلاغت برای وکیل نه مزیتی خدادادی که ابزار کاری بسیار ضروری مؤثر و آموختنی است بنابراین اگر فردی قصد ورود به این حرفه را داشته اما فاقد این ویژگی باشد باید سعی وافری در فراگیری آن به کار گیرد و اگر به طور خداداد میتواند فصیح و بلیغ سخن بگوید باید این توانایی را در خود حفظ و تقویت کند.

فصاحت در لغت به تیززبانی، شیواسخنی و روانی كلام تعریف شده و بلاغت عبارت است از توانایی سخن گفتن به تناسب ،مجلس موضوع و مخاطب سخنران بلیغ همواره به میزان آگاهی مخاطب، مناسبت مجلس و هدف و انگیزۀ خود از صحبت کردن توجه دارد و سخنان خود را با در نظر گرفتن این موارد تنظیم میکند دستآمد چنین امری دستیابی به بهترین نتیجه در کمترین زمان و با صرف حداقل نیرو خواهد بود آموختن فنون ،سخنوری از جمله فصاحت و بلاغت جزء لاینفک برنامههای آموزشی دانشکده های حقوق و کانونهای وکلاست یا) باید باشد. ممکن است شمار اندکی از افراد به جهات ارثی و یا به لحاظ ویژگیهای خانوادگی ،سخنور تیز زبان و فصیح باشند اما به اکثر افراد به ویژه کسانی که فصاحت و بلاغت و سخنوری ابزار کار آنهاست باید این توانایی یا فن هم – چون دیگر فنون و هنرها آموزش داده شود و کلا، قضات، سیاست مداران

،روحانیان کنشگران اجتماعی و … از آن جمله اند. . در نگارش این کتاب سر آن ندارم که فنون فصاحت، بلاغت و معانی و بیان را شرح دهم زیرا کتاب برای کسانی نوشته شده که بنا بر اصل از این مهارتها به اندازه کافی برخوردارند و به عبارت دیگر سخت افزار استدلال را در اختیار دارند.

هدف کتاب حاضر آن است که نحوه به کارگیری این استعداد را در استدلال ،حقوقی به معنی اخص آن بیان و روشن کند البته در مواردی آنچه مطرح میشود از حد نرم افزار فراتر میرود و ناچار نکاتی از سخت افزار را هم در بر می گیرد به . اگر چه به دلیل تراکم کار در دادگاهها، محاکم ناچار علاقه مند به پذیرش دفاع کتبی از طریق لوایح و شاید هم شده اند و حتی رسیدگی اختصاری در دادگاههای مدنی بدوی هم اغلب با نوعی تبادل لوایح توام شده و وکلای دادگستری هم به تبع آنچه در دادگاه ها متداول شده به نوشتن لایحه بیشتر از دفاع و استدلال شفاهی توجه و علاقه دارند نباید اهمیت دفاع شفاهی و و مالا آموختن آن به فراموشی سپرده شود. هنوز هستند دادگاههای مدنی بدوی که طبق قانون میکنند و به شنیدن دفاع خوانده و پاسخ خواهان اعتقاد دارند و هنوز هستند مراجعی که در آنها گزیر و گریزی از استدلال و دفاع شفاهی نیست (مثل دادگاههای کیفری یک و اغلب دادگاه های بدوی کیفری علاوه بر این در دادگاه تجدیدنظر استان هم اگر رأی بدوی پس از تبادل لوایح در دعاوی مدنی ـ یا ارجاع در دعاوی کیفری – به شکل ضربتی تأیید نشود (که البته در بسیاری از موارد میشود و کار به تعیین وقت رسیدگی برسد قطعاً دفاع شفاهی لازم خواهد شد.

بنابراین گنجاندن آموزش دفاع و استدلال شفاهی در برنامه های آموزشی دانشکده های حقوق و به ویژه کانونهای وکلا امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و حذف و چشم پوشی از آن به این بهانه که در حال حاضر موارد کاربرد آن کم شده به آن ، میماند که در آموزش سربازان مباحث اسلحه شناسی جنگ سرنیزه، تیراندازی و انواع گشتیها حذف شود با این بهانه که در جنگهای امروز تکلیف جنگ را نیروی هوایی و توپخانه تعیین

میکنند و نفر پیاده نقشی ندارد!!! به یاد داشته باشیم که گاهی استدلال شفاهی چند دقیقه ای بسیار مؤثرتر از دهها صفحه نگارش لایحه خواهد بود مواقعی پیش می آید که دفاع و استدلال شفاهی منسجم و اثر گذار میتواند دعوای باخته ای را به برده تبدیل کند و بالعكس.

در دادگاههایی مانند دادگاه تجدیدنظر و یا کیفری یک که با قضات متعدد تشکیل میشوند فقط هنگام دفاع شفاهی است که همۀ قضات در کنار هم به موضوع توجه و رسیدگی میکنند.

در دادگاههایی که به تعیین وقت رسیدگی و مالاً استماع دفاع شفاهى وكلا مكلف نیستند مثل دادگاه تجدید نظر استان یا شعب دیوان عدالت اداری وکیل پس از ارجاع پرونده و مشخص شدن شعبه باید بلافاصله در مورد رویه دادگاهی که پرونده به آن ارجاع شده تحقیق کند تا روشن شود که آیا این دادگاه طبق روال معمول وقت رسیدگی تعیین میکند و اجازه دفاع شفاهی میدهد یا خیر در حالت اول وکیل باید برای دفاع شفاهی آماده اگر چیزی ناگفته مانده و یا در شود و در حالت دوم بیان شفاف و کافی مطلبی تردید ،دارد لایحه تکمیلی و توضیحی ارائه دهد.

فهرست موضوعات کتاب دفاع و استدلال شفاهی در دادگاه

1. اهمیت دفاع و استدلال شفاهی
2. دفاع شفاهی در کجا انجام میشود
3. محتوای دفاع شفاهی
4. مدیریت زمان در استدلال دفاع شفاهی
5.  تمرین استدلال و دفاع
6. ملاحضاتی در خصوص دفاع شفاهی
7. ارائه دفاع و استدلال شفاهی
8. خلاصه اصول و بایسته های استدلال شفاهی در دادگاه